Tư vấn - Thông tin

Những năm gần đây, xã La Hiên (huyện Võ Nhai) được biết đến với thương hiệu đặc sản “na La Hiên” và nhiều loại cây ăn quả chất lượng cao. Song ít ai biết cây chè đã có mặt ở vùng đất này từ nhiều thập kỷ qua, gắn bó mật thiết với đời sống của người dân các xóm, bản khó khăn, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế của địa phương.

Ông Trần Đức Tú, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã La Hiên cho biết: Hiện nay, na là loại cây trồng chủ lực của xã với khoảng 320 ha, ngoài ra xã cũng có một số loại cây ăn quả khác như nhãn, vải… Tuy nhiên, lâu đời nhất thì phải kể đến cây chè. So với na và nhãn thì chè La Hiên ít nổi tiếng hơn nhưng cây chè hiện vẫn giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu cây trồng của địa phương.

Từ những năm 1970, tại các xóm Đồng Dong, Cây Thị, số hộ làm chè chiếm phần đông, năm 2012 xóm Đồng Dong đã được công nhận làng nghề chè, xóm Cây Thị được công nhận năm 2021. Đến nay, cả xã La Hiên có trên 170 ha chè ở 11 xóm, hầu hết tập trung tại 05 xóm thuộc miền Lịch Sơn, như: Cây Thị 44 ha, Đồng Dong 41 ha, Khuôn Vạc 30 ha, Làng Giai 20 ha, Khuôn Ngục 11 ha. Các xóm này có tổng số trên 550 hộ dân, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 50%, kinh tế của hầu hết các hộ dân phụ thuộc vào sản xuất nông, lâm nghiệp. Nhiều năm qua, cây chè ngày càng khẳng định hiệu quả kinh tế nên được bà con duy trì và mở rộng sản xuất.

Từ Quốc lộ 1B Thái Nguyên - Đình Cả, rẽ theo đường đi Thần Sa, Cúc Đường, chúng tôi qua những vườn na xanh mướt mải để đến miền Lịch Sơn. Đường vào xóm vùng cao nhỏ và quanh co nhưng đều được bê tông hóa, một bên đường là những dãy núi đá cao vút, một bên là dòng sông, ven đường trải dài những vườn rừng, xen kẽ là ruộng ngô và vườn chè. Đến xóm Khuôn Ngục, chúng tôi gặp một tốp phụ nữ đang hái chè tại vườn của gia đình ông Nguyễn Văn Tôn. Ông Tôn là một trong số hộ trong xóm đầu tư bài bản vào chè, diện tích 5 sào toàn bộ là giống chè LDP1, đã được ông trang bị hệ thống tưới tự động tiết kiệm nước và sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Mỗi năm, vườn chè cho thu hái 8 lứa, mỗi lứa từ 4 - 6 tạ búp tươi, giá bán từ 20 - 30 nghìn đồng/kg. Thu hàng chục triệu đồng mỗi năm từ cây chè còn có các hộ: Nhà ông Trưởng xóm Lương Đình Hướng, nhà Chi hội trưởng nông dân Nịnh Văn Cường; nhà ông Mạc Văn Kim… Các hộ này tạo công ăn việc làm thường xuyên cho hàng chục phụ nữ trong xóm với mức thu nhập từ 150 - 250 nghìn đồng/ngày công. Nhờ chất lượng khá tốt, chè Khuôn Ngục thu hái đến đâu được thu mua búp tươi hết đến đấy. Tại nhà ông Tôn, chúng tôi chứng kiến cảnh chè vừa đổ xuống từ những chiếc sọt tre trên lưng người hái liền lập tức được người thu mua đặt lên cân và chở về cơ sở chế biến. Hái chè thuê cũng là công việc kiếm tiền tốt nhất của phụ nữ trong xóm. Trước đây họ chỉ tranh thủ những dịp nông nhàn thì nay họ ưu tiên cho việc này, người hái nhanh có thể được trả công tới hơn 200 nghìn đồng/ngày. Mức thu nhập này cao hơn nhiều lần so với việc trồng ngô, giúp cho cuộc sống của nhiều hộ gia đình được cải thiện đáng kể.

Nhận thấy lợi ích của cây chè, lại nắm vững kỹ thuật trồng, chăm sóc chè theo cách “cầm tay chỉ việc” của những hộ đi trước, nhiều hộ gia đình người Mông, Cao Lan… đã mạnh dạn đầu tư trồng chè. Từ chỗ chỉ quen trồng ngô trên núi đá, nay hàng chục hộ dân trong xóm Khuôn Ngục đã có vườn chè. Cây chè đã giúp cho tổng số gần 70 hộ dân, trong đó trên 80% là dân tộc Mông của xóm có cuộc sống tuy “chưa giàu” nhưng cũng “bình bình”, nghèo vẫn còn nhưng không hộ nào thiếu ăn. Những năm gần đây, xóm liên tục đạt danh hiệu “Làng văn hóa” cấp huyện.

Thu hái chè ở La Hiên

Đường vào xóm Cây Thị có cổng làng mới được đầu tư xây dựng. Người dân trong xóm trồng chè hạt từ nhiều năm trước đây, hiện diện tích chè hạt vẫn còn khoảng hơn 20 ha. Những diện tích trồng gần đây chủ yếu là các giống chè lai, chè cành năng suất, chất lượng cao như LDP1, TRI777, Phúc Vân Tiên, Kim Tuyên… Nhân tố nổi bật của làng nghề phải kể đến hợp tác xã (HTX) Vạn Phúc thành lập năm 2017 với 9 hộ thành viên. Sau khi thành lập, HTX đã vận động các thành viên trồng và chế biến chè theo quy trình VietGAP, phát triển lên 34 hộ thành viên, 10 ha chè của các thành viên đã được ngành chức năng công nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP. Nghề trồng, chế biến chè ở Cây Thị đã tạo việc làm thường xuyên, thu nhập cho các hộ dân, đạt từ 60 - 70 triệu đồng/hộ/năm. Nhờ cây chè, nhiều hộ đã trở nên khá giả, số hộ nghèo trong xóm hiện chỉ chiếm khoảng 2%. Giám đốc HTX Vạn Phúc cũng là Trưởng xóm Cây Thị, ông Ma Văn Toàn, tâm sự: Với mục tiêu hướng tới sản xuất tập trung, xây dựng thương hiệu chè của địa phương, xóm đã chủ động liên hệ với xã và ngành Nông nghiệp của huyện đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, hỗ trợ tập huấn kiến thức khoa học kỹ thuật cho người dân và các thành viên. Để đồng hành với hộ làm chè, HTX cũng triển khai phương án hỗ trợ chi phí mua phân bón hữu cơ, thuốc sinh học trả chậm và cam kết bao tiêu toàn bộ đầu ra sản phẩm cho các thành viên, người dân có nhu cầu… nhờ vậy, các hộ dân đều có ý thức cao về áp dụng khoa học kỹ thuật vào các khâu trồng, chăm sóc, chế biến áp dụng quy trình sản xuất an toàn. Nhiều hộ sản xuất theo quy trình VietGAP trên toàn bộ diện tích, thu nhập cả trăm triệu đồng mỗi năm.

Trò chuyện với nhiều người dân làng nghề, chúng tôi nhận thấy rõ niềm tự hào và quyết tâm gắn bó, gìn giữ và phát triển cây chè, mong muốn tạo ra sản phẩm có thương hiệu riêng, đứng vững trên thị trường. Còn ở nhiều xóm khác của La Hiên, nơi thổ nhưỡng không phù hợp với cây na và các loại cây ăn quả, bài toán tìm cây trồng vật nuôi chủ lực đang còn nan giải, thì cây chè vẫn là sự lựa chọn chắc chắn nhất, được bà con gửi gắm niềm tin và nhiều hi vọng.

CTV Khuê Ngọc
thainguyen.gov.vn